Vroegdetectie bijzondere ervaringen bij jongeren succesvol van start binnen GGZ WNB

Waarom vroegdetectie bij jongeren?
Psychose begint vaak op jonge leeftijd. Vroege signalering van klachten en tijdige behandeling bij vastlopen op bijzondere ervaringen kunnen het ontstaan van een psychose mogelijk voorkomen of de ernst ervan beperken. Dit heeft een groot positief effect op het dagelijks functioneren, het herstel en de levensloop van jongeren. GGZ WNB wil dan ook een actief en gestructureerd antwoord bieden op deze kwetsbare fase door inzet van wetenschappelijk onderbouwde instrumenten en behandelingen, zoals de screeningsvragenlijst PQ-16, het diagnostisch interview CAARMS en cognitieve gedragstherapie voor UHR (CGT-UHR).

Opzet en uitvoering van de pilot
De voorbereidingen voor de pilot startten na toekenning van de subsidie en de werving van personeel. Per 1 mei 2024 is Sandra als GZ-psycholoog gestart voor 24 uur per week. Hoewel zij nog niet bekend was met de methodiek van EDI, is zij intensief geschoold en ingewerkt, zowel intern via het EDI-team volwassenen als extern via gecertificeerde opleidingen. Zij participeert inmiddels actief in het multidisciplinaire EDI-team van GGZ WNB en het landelijke EDIT-overleg, waar kennis en ervaringen worden uitgewisseld.

Binnen de pilot zijn duidelijke stappen ingericht:

1. Screening bij alle jongeren van 14-18 jaar die zich aanmelden of al in zorg zijn.
2. Diagnostisch interview (CAARMS) bij verhoogde scores.
3. Behandeling op maat via psycho-educatie en/of CGT-UHR.
4. Actieve ouderbetrokkenheid tijdens het behandeltraject.
5. Deskundigheidsbevordering van jeugdprofessionals intern en extern.
6. Afstemming en samenwerking met behandelaren binnen GGZ WNB.
7. Resultaatmeting (ROM) bij passende trajecten.
8. Structurele borging van EDI in het jeugdaanbod.

Eerste resultaten

De pilot is goed ontvangen binnen de teams en door de jongeren zelf. Een aantal cijfers op een rij (t/m 1 mei 2025):

• 185 ingevulde screeningsvragenlijsten (respons: 71%)
• 75 jongeren met verhoogde scores
• 37 afgenomen diagnostische interviews
• 21 jongeren met een UHR-profiel
• 15 jongeren zijn gestart met een EDI-behandeling
• 5 jongeren hebben deze inmiddels afgerond

Deze uitkomsten liggen in lijn met landelijke verwachtingen. Jongeren geven aan zich geholpen te voelen door de uitleg over hun ervaringen en voelen zich minder alleen. Ook ouders geven aan dat de behandeling inzicht geeft en helpt om hun kind beter te begrijpen en te ondersteunen.

Sandra vult aan: Voor jongeren met bijzondere ervaringen is het helpend dat zij de ruimte krijgen om hierover te praten. Zo ontdekken zij dat deze ervaringen helemaal niet zo uitzonderlijk zijn en dat zij niet de enigen zijn. In de intake en behandeling ligt de focus vaak op de klachten waarvoor de jongere is aangemeld, maar bijzondere ervaringen blijven meestal onbesproken. Terwijl juist deze ervaringen kunnen bijdragen aan het vastlopen in het dagelijks functioneren en bestaande klachten kunnen versterken, zoals toenemende angst- of stemmingsklachten en in uiterste gevallen zelfs psychose. Jongeren geven tijdens interviews soms letterlijk aan: “Hier is nog nooit naar gevraagd.”

In de behandeling wordt uitleg gegeven over wat bijzondere ervaringen zijn, welke risicofactoren en denkstijlen een rol spelen, en hoe jongeren kunnen voorkomen dat zij hierdoor vastlopen. De nadruk ligt op de betekenis die zij aan de ervaringen geven en hoe zij ermee omgaan. Jongeren leren hiervoor praktische vaardigheden. Ook worden ouders zoveel mogelijk betrokken, zodat zij begrijpen dat bijzondere ervaringen eigenlijk heel normaal zijn en hun kind hierin beter kunnen ondersteunen.

Implementatie en samenwerking
Het succes van deze pilot is mede te danken aan de nauwe samenwerking met het adolescententeam en FACT-jeugd. Binnen deze teams is EDI inmiddels goed ingebed en structureel onderdeel van de zorg. Ook is er op casusniveau regelmatig overleg met verwijzers en betrokken jeugdprofessionals. De inzet van een ondersteunende psycholoog in opleiding heeft geholpen bij het verzamelen van gegevens, het begeleiden van cliënten bij het invullen van vragenlijsten en het verbeteren van de communicatie met jongeren en ouders.

Borging en toekomst
GGZ WNB kiest ervoor om het EDI-aanbod voor jongeren structureel voort te zetten als onderdeel van de specialistische jeugd-GGZ. We streven naar inbedding binnen de bestaande arrangementensystematiek in regio West-Brabant West. Daarbij is het belangrijk dat er een structurele financiering komt voor de uitvoeringskosten, zodat dit waardevolle preventieve aanbod duurzaam kan blijven bestaan.

We kijken terug op een intensieve en leerzame implementatiefase en zijn trots op wat er in korte tijd is bereikt. EDI jeugd 14-18 staat als een huis – in nauwe verbinding met zowel intern betrokken collega’s als externe partners in de regio. We danken iedereen die hieraan heeft bijgedragen, met name de subsidieverstrekker, voor het vertrouwen in deze aanpak. In het belang van jongeren, hun gezinnen én de samenleving, zetten we ons met volle overtuiging in voor verdere uitbreiding en bestendiging van dit aanbod.

Wil je meer weten over EDI en vroegdetectie bij jongeren binnen GGZ WNB? Neem den gerust contact op met Sandra Valentin.