Interview: De kracht van groepstherapie in een krappe arbeidsmarkt
Interview met Marc Daemen, Klinisch Psycholoog, Primus Inter Pares GGZ WNB Academie, voorzitter NVGP.
Groepstherapie is niet nieuw. Al decennialang wordt er onderzoek naar gedaan en steeds weer komt hetzelfde beeld naar voren: het werkt. Toch leeft het idee bij veel mensen én behandelaren dat individuele therapie beter is. Dat is een misvatting. Groepstherapie is in veel gevallen net zo effectief, soms zelfs krachtiger, en bovendien een oplossing voor de enorme druk waar de geestelijke gezondheidszorg nu mee te maken heeft.
Interview met Marc Daemen, Klinisch Psycholoog, Primus Inter Pares GGZ WNB Academie, voorzitter NVGP.
Groepstherapie is niet nieuw. Al decennialang wordt er onderzoek naar gedaan en steeds weer komt hetzelfde beeld naar voren: het werkt. Toch leeft het idee bij veel mensen én behandelaren dat individuele therapie beter is. Dat is een misvatting. Groepstherapie is in veel gevallen net zo effectief, soms zelfs krachtiger, en bovendien een oplossing voor de enorme druk waar de geestelijke gezondheidszorg nu mee te maken heeft.
Wat is groepstherapie?
Groepstherapie is een behandelvorm waarbij meerdere cliënten samenkomen onder begeleiding van een of meer therapeuten. Het doel is dat mensen steun ervaren, herkenning vinden bij elkaar en samen nieuwe inzichten en vaardigheden opdoen in een veilige omgeving. Er bestaan verschillende vormen: soms zijn de bijeenkomsten ongestructureerd en brengen cliënten zelf onderwerpen in, soms zijn ze juist strak opgebouwd met een programma en oefeningen, en vaak zit er iets tussenin, zoals bij schematherapie.
Groepstherapie kan zowel ambulant plaatsvinden, bijvoorbeeld in wekelijkse bijeenkomsten, als in een klinische setting waar cliënten elkaar ook buiten de sessies ontmoeten. Wat het krachtig maakt, is dat mensen ontdekken dat ze er niet alleen voor staan, dat ze leren van elkaars ervaringen en dat de groep een oefenplaats is voor het dagelijks leven. Zo blijkt groepstherapie een veelzijdige en bewezen effectieve manier van behandelen die in veel situaties kan worden ingezet.
We leven in een samenleving die sterk individualistisch is. Je moet presteren, jezelf redden en je eigen weg vinden. Juist in die context kan groepstherapie een tegenwicht bieden. In een groep ervaren cliënten dat ze er niet alleen voor staan. Ze ontdekken herkenning bij anderen, leren van elkaars ervaringen en oefenen met nieuw gedrag in een veilige omgeving.
Soms ontstaan er hechte banden of zelfs vriendschappen. Maar ook als dat niet zo is, blijft de ervaring waardevol. Een cliënt zei eens na afloop: “Had ik dit maar eerder gedaan. Ik voel me minder alleen en heb weer hoop gekregen.”
Vooroordelen en aarzelingen
Toch zijn er vaak drempels. Cliënten zijn bang voor schaamte of dat er in de groep geroddeld wordt. En behandelaren denken soms dat het niet past bij bepaalde problematiek. Maar in de praktijk blijkt het tegendeel. Zelfs cliënten met autisme of in een forensische setting, waar men vaak sceptisch is, blijken veel baat te hebben bij groepsbehandeling, mits de methode goed is aangepast.
De kracht van de groep zit in de diversiteit. Mensen met verschillende achtergronden, overtuigingen en karakters komen samen en ervaren verbondenheid. Dat werkt helend en relativerend: we blijven allemaal mensen.
Een antwoord op de wachtlijsten
De GGZ kampt met lange wachtlijsten en een tekort aan behandelaren. We moeten ons personeel zo efficiënt mogelijk inzetten. Hier biedt groepstherapie een uitkomst. In plaats van dat twee behandelaren acht tot twaalf cliënten individueel begeleiden, kunnen ze samen één groep draaien waarin diezelfde cliënten elkaar versterken.
Een Amerikaanse meta-analyse vatte dit mooi samen: groepstherapie is een triple-E behandeling – Effectief, Equivalent en Efficiënt. Het is wetenschappelijk onderbouwd, minstens gelijkwaardig aan individuele therapie en helpt ons meer cliënten tegelijk te behandelen.
Ook voor behandelaren waardevol
Het mooie is: niet alleen cliënten, ook behandelaren halen er veel voldoening uit. Uit interne enquêtes bleek dat collega’s hun groepssessies vaak als hét hoogtepunt van de week ervaarden. Het samenwerken met een collega, het gezamenlijk dragen van de groep en het zien van de dynamiek tussen cliënten geeft energie. Zelf heb ik jarenlang met dezelfde collega een groep geleid: we werden bijna gezien als de ‘ouders van de groep’. Dat soort samenwerkingen zijn bijzonder en verdiepend.
Groepstherapie is dus geen alternatief van mindere kwaliteit, maar een volwaardige en krachtige behandelvorm. Cliënten krijgen steun, behandelaren werken samen en de druk op de GGZ wordt verlicht. In een tijd waarin de roep om efficiëntere zorg steeds luider wordt, kunnen we het ons niet veroorloven deze vorm te negeren.
De toekomst van de GGZ vraagt om creativiteit, samenwerking en het loslaten van oude vooroordelen. Groepstherapie is daarin een sleutel. Het biedt wat we nu hard nodig hebben: verbondenheid, kwaliteit en haalbaarheid.
Of, zoals ik het zelf vaak zeg: “Groepstherapie ís onze toekomst.”
Getuigenissen
Twijfel je nog over groepstherapie, het geven of het volgen ervan? Lees dan het boek: “Samen beter door groepspsychotherapie”.
In dit boek komen zestien cliënten aan het woord die vertellen over hun ervaringen met groepspsychotherapie. Hiermee willen de auteurs de waardevolle en helende werking van deze therapie voor een breed publiek inzichtelijk maken. En daarmee eventuele vooroordelen en stereotyperingen wegnemen om zo een meer realistisch beeld te schetsen.
Ben je geïnspireerd door groepstherapie? Wordt behandelaar bij GGZ WNB. Bekijk hier alle vacatures.
